ورشکستگی در کمین آژانس های گردشگری
چالش‌های جنگ 12 روزه و قطع درآمد آژانس‌های گردشگری در کنار عدم حمایت جدی دولت از این صنعت آسیب دیده از جنگ، بسیاری از فعالان گردشگری را تا مرز ورشکستگی پیش برده است. به طوریکه فعالان این صنعت، مشکلات جدی و بیشتری را در صورت ادامه روند بی ثباتی کنونی برای گردشگری متصور می‌شوند.
سهند عقدایی، مدیرعامل آژانس گردشگری اسپیلت البرز در گفتگوی اختصاصی با کاماپرس از آینده مبهم صنعت گردشگری و امکان ورشکستگی بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه سخن به میان آورده است.
شما به عنوان یکی از فعالان گردشگری، بحران‌های این صنعت را چگونه می‌بینید؟
صنعت گردشگری از سال ۱۴۰۱ به بعد با افت شدیدی مواجه شده است. البته پیش از آن نیز پاندمی کرونا که یک بحران جهانی بود، آسیب‌های فراوانی به این صنعت وارد کرد. اما در پاییز سال ۱۴۰۱، ما شاهد بازداشت‌های گسترده اتباع خارجی به اتهام جاسوسی بودیم که پس از آن، اغلب کشورهای اروپایی برای شهروندان خود هشدار سفر صادر کردند. همین موضوع باعث توقف کامل ورود گردشگر از اروپا، آمریکا و کانادا به ایران شد. این‌ها بازارهایی بودند که برای ما بسیار مهم و سودآور محسوب می‌شدند.
در ادامه، از هفتم اکتبر سال ۱۴۰۲ و با بروز یک بحران دیگر، گردشگران چینی که یکی از بازارهای فعال ما بودند، تحت‌تأثیر قرار گرفتند. حتی گردشگران روس و ترک نیز که در این بازه زمانی به ایران سفر می‌کردند، سفرهای گروهی خود را لغو کردند. در سال ۱۴۰۳ نیز درگیری‌های محدود بین ایران و اسرائیل رخ داد که هر بار منجر به بسته شدن موقتی سامانه‌های پروازی ایران و لغو پروازهای خارجی شد. سه ایرلاین اصلی یعنی امارات، قطر و ترکیش که بار اصلی پروازهای ایران را بر دوش داشتند، در هر یک از این برهه‌ها به مدت یک تا دو ماه پروازهای خود را متوقف کردند.
بیشتر بخوانید:
با این حساب می‌توان گفت که درآمد آژانس‌های گردشگری به صفر رسیده است؟
دقیقا همینطور است. طبیعی است که این اتفاق تأثیر جدی بر گردشگری ورودی گذاشته است. آن هم در شرایطی که اساساً مدیریتی بر گردشگری ورودی نداریم و گردشگری خروجی هم تحت فشار شدید تورم و گرانی دلار فعالیت می‌کند.
از خرداد امسال تا این لحظه که من در خدمت شما هستم نیز عملاً فصل تابستان که بخش عمده‌ای از درآمد سالانه آژانس‌های مسافرتی را تشکیل می‌دهد، از دست رفته است و امید کمی برای بهبود سریع این چالش‌ها وجود دارد.
حتی ما برای تورهای شهریور باید از یکی دو ماه قبل اقدام به رزرو هتل کنیم. اگر در آن زمان مسافر مراجعه کند، دیگر ظرفیت هتل‌ها تکمیل شده است. همین موضوع برای تورهای نوروز هم صدق می‌کند.
یعنی شما عملا امیدی به بهبود این روند در کوتاه مدت ندارید؟
در حال حاضر، بسیاری از سفارت‌خانه‌ها تعطیل هستند یا به تازگی فعالیت خود را از سر گرفته‌اند. حتی اگر روند صدور ویزا آغاز شود، تا زمانی که فرآیند تصمیم‌گیری برای سفر توسط مسافران طی شود، دو تا سه ماه زمان نیاز است. به‌طور معمول، آژانس‌ها در تیر و مرداد تبلیغات خود را برای فروش تورهای شهریور و بعدتر برای تورهای نوروز آغاز می‌کنند. اما اکنون که هیچ پروازی برقرار نیست و صدور ویزا نیز به کندی انجام می‌شود. تبلیغاتی هم اگر صورت گیرد، نخستین سؤال مشتریان این است که اگر دوباره اوضاع خراب شد و پروازها کنسل شد، پول ما را پس می‌دهید؟
از سوی دیگر، طرف خارجی هم که با مسائل ایران آشنا است، همانند دوران کرونا حاضر نیست ریسک کند. آن‌ها می‌گویند اگر قرار است سه ماه زودتر بلیت و هتل رزرو شود، ولی مسافر نیاید، ترجیح می‌دهند آن ظرفیت را به مشتری دیگری بدهند. همین بلاتکلیفی باعث شده آژانس‌ها نتوانند فروشی داشته باشند، سرمایه‌گذاری کنند یا حتی رزرو قطعی انجام دهند. در این وضعیت، اگر تغییری حاصل نشود، در روزهای آینده شاهد تعطیلی پی‌درپی دفاتر خدمات مسافرتی و حتی ورشکستگی آن‌ها خواهیم بود.
آیا دولت نقش حمایتی خود را در این بحران و در قبال صنعت گردشگری انجام داده است؟
نقش حمایتی حاکمیت و دولت هم در این شرایط قابل تأمل است. ما هنوز درگیر پرونده‌های مالیاتی سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ هستیم. در زمان کرونا، عملاً گردشگری به شکل تور تعطیل بود. اما حالا، پس از گذشت چند سال، اداره مالیات می‌گوید که حتی اگر درآمد نداشتید باید مالیات بدهید. حتی در جلساتی که با معاون وزیر گردشگری داشتیم، درخواست کردیم توافق‌نامه‌ای برای اثبات این رکود نوشته شود تا دو سال بعد که بررسی‌ها صورت می‌گیرد، مشخص باشد واقعاً فعالیتی در آن سال‌ها وجود نداشته است. اما متأسفانه، هیچ اتفاق مثبتی را شاهد نبوده‌ایم و این می‌شود تصویر واقعی از نقش حمایتی حاکمیت در شرایط بحرانی این روزها.
بسیاری از کسب و کارها با تعدیل نیرو یا راهکارهای دیگری سعی در تاب آوری دارند. شما در این زمینه چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
بسیاری از کسب‌وکارها را می‌شناسیم که یا تعدیل نیرو کرده‌اند، یا فعالیتشان کاملاً متوقف شده و یا با حداقل ظرفیت ادامه می‌دهند. اما در شرکت اسپیلت البرز، با توجه به تجربه دوران کرونا که حدود یک سال و نیم تعطیلی کامل داشتیم، تلاش کردیم از تعدیل نیرو خودداری کنیم. ما پیش از کرونا نزدیک به ۳۰ نفر پرسنل داشتیم که در دوران کرونا به ۵ تا ۶ نفر کاهش یافت. از سال ۱۴۰۱ که سعی کردیم شرکت را مجدداً راه‌اندازی کنیم، تا سال ۱۴۰۳ طول کشید تا تعداد نیروها را به ۲۰ نفر برسانیم؛ هرچند هنوز به سطح قبل از کرونا نرسیدیم.
تأمین نیروی انسانی متخصص در حوزه گردشگری، به‌خصوص افرادی که با بازارهای خاص و بین‌المللی آشنا باشند و با اخلاق سازمانی ما تطابق داشته باشند، بسیار دشوار است و نیازمند آموزش و زمان است. با این حال، تمام تلاشمان را کردیم که نه به‌خاطر شرکت، بلکه به‌خاطر معیشت خانواده‌هایی که پشت این افراد هستند، از تعدیل نیرو جلوگیری کنیم. اما این تصمیم هزینه‌بر است. در واقع، اکنون از ذخایر شرکت استفاده می‌کنیم. به بیان بهتر، از اندوخته‌هایی که در سال‌های گذشته با زحمت جمع‌آوری کرده بودیم، استفاده می‌کنیم تا بتوانیم ادامه دهیم، با این امید که شاید دو ماه دیگر، یا سه ماه دیگر شرایط بهتر شود.
در حال حاضر، برای تورهای شهریور، با ریسک شخصی اقدام به پیش‌خرید بلیت و رزرو هتل کرده‌ایم. اگر در هفته آینده دوباره پروازها کنسل شود، با ضرر سنگینی روبه‌رو خواهیم شد. با این حال، در تلاشیم از همین فرصت‌های کوتاه استفاده کنیم؛ شاید درآمدی حاصل شود که حداقل بتوانیم حقوق یکی دو ماه نیروها را پرداخت کنیم.
در چه پیش بینی از آینده صنعت گردشگری دارید؟
از سال ۱۳۹۸، کشور وارد یک روند سراشیبی از نظر روابط بین‌المللی شد. کرونا تنها یکی از عوامل بود، اما مشکلات ساختاری به‌شدت رو به افزایش بوده‌اند. واقعیت این است که فعالان اقتصادی و خصوصاً بخش‌هایی که با خارج از کشور در ارتباط هستند، دیگر توان ادامه ندارد. صادرات، واردات و کسب‌وکارهایی که به تعامل با جهان وابسته‌اند، دیگر عملا از کار افتاده‌اند.
شاید بتوان عنوان کرد، اگر در ماه‌های آینده تغییری در وضعیت روابط بین‌المللی کشور ایجاد نشود، دیگر نمی‌توان به بهبود امیدوار بود.
انتهای پیام
مرتبط با:
